Günümüzde pek çoğumuzun yanında telefonumuz ile birlikte taşıdığımız bir de kulaklığımız mutlaka vardır. Hele ki çoğunlukla toplu taşıma kullanıyorsak.

 

Ancak bazılarının iddia ettiğine göre kulaklığımızı cep telefonumuz ile dinlerken duyduğumuz ses ile aynı kulaklığı bilgisayarımıza taktığımızda duyduğumuz ses birbirinden farklı. Kulaklıkların bilgisayarda telefondan daha iyi ses çıkardığına dair birçok iddia var. Peki gerçekten bu doğru mu?

 

Aslına bakarsanız günümüzde bluetooth kulaklıklarının içinde Amfi ve DAC zaten standart olarak geldiğinden, bu kulaklıklar hem telefonlarımızda hem de bilgisayarımızda aynı sesi bize verirler. Öte yandan, eğer elinizde yüksek empedanslı kablolu bir kulaklık varsa onun için aynı şeyi söylemeyiz. Çünkü bu tarz kulaklıklar her zaman iyi bir amplifikatöre ihtiyaç duyarlar. Bu amplifikatörleri bilgisayarınıza bağlayarak elinizdeki kaliteli kulaklıktan gerçekten çok çok iyi sesi alabilirsiniz.

 

Bununla birlikte cep telefonunuz ne kadar iyi ise, kulaklıktan alacağınız ses de o kadar iyi olabilir. Bunun nedeni, kulaklık codeclerinde yapılan teknolojik geliştirmelerin, son çıkan telefon modellerinde de güncellenmesidir. Yani cep telefonunuz yeni bir modelse muhtemelen en son bluetooth codeclerini destekler. Tam tersine eski bir cep telefonu kullanıyorsanız, ne kadar kaliteli bir kulaklığınız olursa olsun beklediğiniz ses performansına ulaşamayabilirsiniz.

 

Cihazlar arasında kaliteyi ölçerken bakılması gereken oldukça fazla parametre var elbette. Aşağıda bunlara daha yakından bakacağız.

 

 

 

Ses Sinyal Yolu Nedir?

 

Ses sinyali yolu, bir ses sinyalinin kulağınıza ulaşmadan önce geçtiği çeşitli donanım bileşenlerini ve uygulama yazılımını ifade eder.

 

Birisi size doğrudan bir şey söylediğinde arada bir aygıt olmasına gerek yoktur, ancak medya cihazlarında sesler,depolama ve dağıtım kolaylığı için dijitalleştirildiğinden, onu duyabilmeniz için birkaç aşamadan geçmesi gerekir. Akıllı cihazda çalmak üzere bir ses dosyası seçtiğinizde, dijital formattaki dosya analog sinyale dönüştürülür. Daha sonra amplifiye edilir ve takılıysa cihazın hoparlörüne veya kulaklıklarına gönderilir.

 

Aşağıda, bu süreçteki aşamaların veya bölümlerin daha açık bir açıklaması bulunmaktadır.

 

Ses Dosyası Biçimleri: Ses dosyası biçimi, ses dosyalarının dijital olarak saklandığı dosya biçimini ifade eder. Ses dosyası biçimleri üçe ayrılabilir:

 

·         uncompressed files (AIFF, WAV)

·         compressed and lossy (MP3, AAC, OGG)

·         compressed and lossless (ALAC, FLAC)

 

Aynı müzik dosyasını yukarıdaki 3 farklı dosya biçimi ile kodlarsanız farklı farklı sesler duyabilirsiniz.

 

DAC (Dijital-Analog Dönüştürücüler): Bir DAC veya D/A, bu yoldaki en temel bileşenlerden biridir. Cihazınızdaki dijital ses dosyalarını bir hoparlöre gönderilebilecek ses sinyallerine dönüştürür (sinyal hala birini çalıştırmak için çok zayıf olmasına rağmen). Akıllı telefonlar, akıllı hoparlörler ve PC'ler gibi tüm modern medya oynatıcılarda bir tane bulunur. Bir DAC, bir dijital sinyali bir analog sinyale dönüştürdüğünde, elde edilen sinyal genellikle çok düşüktür. Bu nedenle, yukarıda belirtilenler gibi medya oynatıcılar için ayrıca bir de amplifikatör gerekir.

 

Hoparlör Amplifikatörü: Daha önce de belirttiğimiz gibi, DAC'den gelen düşük voltajlı analog sinyal nedeniyle hoparlör için amplifikatörler gereklidir. Bir medya cihazındaki hoparlörleri çalıştırmak ve yeterli gücü üretmek için, zayıf analog sinyal amplifikatöre iletilir ve bu sinyal daha sonra onu hoparlörü çalıştırmak için yeterli bir seviyeye yükseltir.

 

 

Ekolayzerler: Ekolayzerler veya EQ'lar, bir sesteki frekansları ayarlamanıza izin veren yazılım filtreleridir.

 

İnsan kulağı 20Hz-20kHz arasındaki frekanslardaki sesleri duyabilir. Bir ekolayzer bu frekans aralığını birkaç banda böler. En basit bölüm muhtemelen aşina olduğunuz bölümdür; baslar ve tizler. Tabii ki, çoğu ekolayzır iki bölümden çok daha fazlasına sahiptir. Ses üreticileri tarafından kullanılan EQ'lar 30'a kadar banda sahip olabilir. Bu bantların her biri, o frekans bandındaki sesi iyileştirmek için ayarlanabilir.

 

Çeşitli frekans bantlarını manuel olarak ayarlamak yerine, akıllı telefonlardaki ve PC'lerdeki birçok EQ, müzik türleri (rock, klasik, vb.) ve ortamlar (tiyatro, oditoryum, konser vb.) için önceden ayarlanmış ayarlara sahiptir.

 

Hoparlörler / Kulaklıklar: Bu bölüm, sesin bizim duyduğumuz hali, yani ses yolunun en son bölümüdür. Satın aldığımız ses üreten çoğu elektronik eşya, müzik veya diğer ses materyallerini dinlemek için dahili hoparlörlerle birlikte gelir. Hoparlörlerin kalitesi, cihazlarımızdan çalınan müziğin sesinin ne kadar iyi olduğu konusunda da önemli bir rol oynar. Kötü yapılmış bir hoparlörlerbize iy bir cihazın sesini kötü olarak aktarabilir.

 

Ancak her cihazın bir hopörleri olmasına rağmen insanlar çoğu zaman müziği kulaklık ile dinlemeyi tercih ederler. Kulaklıkları, bağlantı türlerine göre kablolu ve kablosuz olarak ikiye ayırabiliriz. Kulaklıklar, medya cihazınıza bir ses kablosuyla bağlanır ve çalışması için herhangi bir ek kuruluma ihtiyaç duymaz. Bunların bazıları jaklı, bazıları USB bağlantısı ile gelir. USB kablosundan geçen ses sinyali dijital olduğundan, bu kulaklıklarda genellikle dâhili DAC'ler ve amplifikatörler bulunur.

 

Kablosuz kulaklıklar ise BlueTooth aracılığıyla medya cihazlarına bağlanır. Bu nedenle, ses sinyallerinin kablosuz kulaklıklara dijital sinyaller olarak gönderilmesi gerekir ve bunlar daha sonra dahili bir DAC ve amplifikatör ile dönüştürülür ve güçlendirilir.

 

Peki Neden Bazı Kulaklıklardan Kötü Ses Gelir?

 

Kötü DAC: Buraya kadar anlattıklarımız arasında bir sesin kötü gelmesindeki en düşük role sahip olduğunu söyleyebiliriz DAC’ların. DAC teknolojisinde son dönemde gelinen nokta ile hemen hemen tüm DAC’ler eşit kalitede sese etki etmektedir. Ancak, gerçekten eski bir cihaz veya DAC'i ortalamanın altında olan bir cihaz kullanıyorsanız, yine de kötü sesin DAC’ten kaynaklandığını söylemek bir olasılık olabilir.

 

Zayıf Amplifikatör: Günümüzde belli bir fiyat bandında ve tüketici sınıfı diyebileceğimiz çoğu kulaklık, genellikle harici bir amfiye gerek olmadan bize verebileceği max ses kalitesini veriyor. Ancak, yüksek empedanslara sahip olan ve dolayısıyla daha fazla güç gerektiren yüksek kaliteli kulaklıklardan, harici amplifikatörler olmadan beklediğiniz ses kalitesini almak neredeyse imkansızdır.

 

 

Ekolayzır ayarı: Günümüzde hem bilgisayar ve hem de akıllı telefonlarda, ekolayzır ayarı yapabileceğiniz medya oynatıcı programlar bulunmaktadır. Eğer doğru ekolayzır ayarı yapılmamış bir oynatıcı ile dinleme yaparsanız, ses kalitesinden istediğiniz verimi alamayabilirsiniz. Dinlediğiniz müziğin türüne, kulaklık modelinize göre yapmanız gereken ince ekolayzır ayarları her zaman vardır.

 

Ses dosyası formatı: MP3, OGG ve AAC günümüzde en çok kullanılan ses dosyalarındandır. MP3 çoğunlukla cihazlarda müzik depolamak için kullanılırken, OGG ve AAC müzik akışı için kullanılır. Bu formatlardan herhangi birinde depolanan veya akışa alınan müzik, genellikle 24 kbps ile 320 kbps arasındaki bit hızlarında oynatılır veya aktarılır. Bit hızı ne kadar yüksek olursa, müziğin sesi o kadar iyi olur. 192kbps'de çoğu insan müziklerinin nasıl ses çıkardığı konusunda sorun yaşamaz. Daha düşük bit hızlarında çalınan veya aktarılan müzik, hissedilir bir biçimde kötü ses çıkarmaya başlar.

 

Spotify gibi müzik akışı servislerinin her platform için farklı bit hızı sınırları vardır. Apple ve YouTube Music gibi diğerleri tüm platformlarda aynı sınırlara sahiptir. Veri kullanımını azaltmak için bit hızı daha düşük bir değere ayarlanabilir. Yukarıdaki dosya biçimlerinin yanı sıra, her ikisi de kayıpsız sıkıştırılmış ses dosyası biçimleri olan ALAC ve FLAC gibi daha iyi ses dosyası biçimleri vardır ve bu nedenle benzerlerinden daha iyi ses verir.

 

Tüm bunlar arasındaki farkı anlamanız için, aynı ses içeriğine, ancak farklı dosya biçimlerine ve ses kalitesine sahip iki müzik dosyasını AAC 192 kb/sn ve MP3 96 kb/ olarak dinlerseniz, AAC 192 kb/sn’de dinlediğiniz müziğin size çok daha kaliteli ulaştığını farkedebilirsiniz.

 

Bağlantı Sorunları: Daha önceki bazı makalerde de bahsettiğimiz gibi, kulaklık kablonuzun kalitesi ufakta olsa ( bu kavram halen tartışılmaktadır ) dinlediğiniz sesin kalitesine etki eder. Bunun yanında eğer jaklı bir kablonuz varsa, jakın tam oturmama problemleri sık sık karşılaşılan ve sesin kalitesini etkileyen durumlardır.

 

 

Sonuç Olarak Hangisi Daha İyi?

 

Girişte de belirttiğimiz gibi, belirli varsayımlar yapıldığında, bir PC'nin daha iyi ses verme olasılığı daha yüksektir. Ancak iki cihazı karşılaştırmak için yukarıda bahsettiğimiz nedenlerden hiçbirinin her iki cihaz için de geçerli olmadığından emin olmanız gerekir. Yani şartlar 2 cihaz için de eşit olmalıdır.

 

Eşit durumda özellikle kablosuz kulaklıklarda her iki cihazın da aşağı yukarı aynı ses çıkardığını keşfedeceksiniz.

 

Peki akıllı telefonlar hiçbir zaman bilgisayarlardan daha iyi olamazlar mı? Tabiki olabilirler, mesela bir örnek vermek gerekirse; akıllı bir  telefonun içinde ki bluetooth çipi LDAC, AptX HD gibi codecleri destekliyorsa telefon daha iyi olur. Ama standart SBC ise(Standard Bluetooth Codec), yukarıda bahsettiğimiz gibi aynı olur bilgisayarla.

 

Kablolu kulaklıklarda durum oldukça farklıdır. Günümüzde üretilen kablolu kulaklıkların çoğu, düşük empedanslı, yüksek hassasiyetli kulaklıklardır. Bu, onları maksimum ses seviyelerine getirmenin fazla güç gerektirmediği anlamına gelir. Bu nedenle, hangi cihazı dinlediğiniz önemli değil, müziğiniz her ikisinde de iyi ses verecektir.

 

Bununla birlikte, PC'lerin daha güçlü amplifikatörleri olduğundan, kulaklıkları nominal maksimum ses düzeylerini aşarak daha yüksek ve potansiyel olarak daha iyi ses vermelerini sağlayabilirsiniz. Yüksek empedanslı kulaklıklar için, akıllı telefonunuzun onları tam ses seviyesine çıkarmak için yeterli güce sahip olması pek olası değildir. PC'ler bile onları tam ses seviyelerine getiremeyebilir, ancak bir akıllı telefondan çok daha iyi bir şekilde bu işi yapacaklardır.